Tuberculosis (TB)
การตรวจเพื่อการคัดกรอง
- ตรวจคัดกรองเพื่อค้นหาวัณโรคด้วย chest X-ray
- ตรวจคัดกรองการติดเชื้อ M. tuberculosis ในผู้สัมผัสวัณโรคผู้ใหญ่ แนะนำให้คัดกรองด้วย chest X-ray ถ้าผิดปกติเข้าได้กับวัณโรคหรือมีอาการสงสัยวัณโรคร่วมด้วยจึงส่งตรวจเสมหะ
- ตรวจคัดกรองการติดเชื้อ M. tuberculosis ในเด็กที่มีประวัติสัมผัสผู้ป่วยที่เป็นวัณโรค
1. ในเด็กอายุ 0-5 ปี ให้คัดกรองด้วย chest X-ray
2. ในเด็กอายุมากกว่า 5 ปี ให้คัดกรองด้วย chest X-ray และ PPD skin test (หรือ IGRA)
* ไม่ใช้ IGRA ในการคัดกรองในเด็กที่อายุ < 2 ปี
การตรวจเพื่อการวินิจฉัย
วัณโรคปอด
- เก็บเสมหะตรวจ AFB smear และ culture for mycobacteria
- ผล AFB smear negative ส่งตรวจอณูชีววิทยา (Xpert MTB/RIF หรือ TB-LAMP) เพื่อวินิจฉัยวัณโรค
- ผล AFB smear positive ส่งตรวจเพื่อยืนยันว่าเป็นวัณโรคและวินิจฉัยดื้อยาโดยการตรวจเสมหะด้วยวิธีอณูชีววิทยาวิธีใดวิธีหนึ่ง (FL-molecular testing: Xpert MTB/RIF, LPA และ RT-PCR )
- ในกรณีที่เป็นเด็กและไม่สามารถเก็บเสมหะได้ ให้ส่งน้ำในกระเพาะ (gastric aspirate) แทน โดยเก็บในตอนเช้า เป็นเวลา 3 วัน โดยส่ง culture for mycobacteria และส่ง Xpert MTB/RIF 1 ครั้ง
- ในกรณีวินิจฉัยวัณโรคแล้ว ควรตรวจหาการติดเชื้อเอชไอวีและในผู้ใหญ่ให้คัดกรองภาวะเบาหวานด้วย
การตรวจเพื่อติดตามผลการรักษา
- เก็บเสมหะตรวจ AFB smear หลังเริ่มการรักษาเดือนที่ 2, 5 และ 6 ถ้าผลตรวจตอนก่อนเริ่มรักษาเป็นบวก
- ตรวจทางอณูชีววิทยาเพื่อค้นหาการดื้อยา ควรทำในกรณี
- ถ้า AFB บวกเมื่อสิ้นสุดเดือนที่ 2 กรณีไม่มีผล drug susceptibility test (DST) ก่อนเริ่มรักษา
- ถ้า AFB บวก เมื่อสิ้นสุดเดือนที่ 5
- การเพาะเชื้อและทดสอบความไวของเชื้อดื้อยา ถ้า AFB บวกเมื่อสิ้นสุดเดือนที่ 2 หรือ เดือนที่ 5